واقعیت مجازی و سلامت دیجیتال: تحولات نوین در بهداشت و درمان

واقعیت مجازی (Virtual Reality) و سلامت دیجیتال (Digital Health) از جمله فناوری‌های نوینی هستند که در سال‌های اخیر تحولات عظیمی در حوزه‌ی بهداشت و درمان ایجاد کرده‌اند. سلامت دیجیتال به استفاده از فناوری‌های دیجیتالی برای بهبود و مدیریت سلامت انسان‌ها اشاره دارد و شامل ابزارهایی مانند اپلیکیشن‌های پایش سلامت، تله‌مدیسین و درمان‌های مجازی می‌شود. واقعیت مجازی نیز فناوری‌ای است که از طریق شبیه‌سازی محیط‌های مجازی و ایجاد تعامل، به کاربران امکان تجربه و حل مشکلات در محیط‌های مجازی را می‌دهد. این دو فناوری با هم ترکیب شده و در عرصه‌های گوناگونی از جمله توانبخشی، درمان اختلالات روانی، آموزش پزشکی و مراقبت‌های از راه دور، نوآوری‌های چشمگیری را ارائه کرده‌اند. در این مقاله به بررسی نقش واقعیت مجازی در سلامت دیجیتال و ارائه‌ی مثال‌های واقعی از این فناوری می‌پردازیم.

نقش واقعیت مجازی در سلامت دیجیتال

توانبخشی و فیزیوتراپی

واقعیت مجازی به بیماران کمک می‌کند تا تمرین‌های فیزیوتراپی را به شکل تعاملی و در محیطی جذاب انجام دهند. به‌عنوان مثال،پروژه “MindMotion” است که در بیمارستان‌های اروپا برای کمک به بیماران مبتلا به سکته مغزی استفاده می‌شود. این سیستم از VR برای شبیه‌سازی تمرینات فیزیکی تعاملی استفاده می‌کند و بیماران را تشویق می‌کند تا حرکات مختلف بدن خود را در محیط مجازی انجام دهند.

 

همچنین، بیمارستان Cedars-Sinai در لس‌آنجلس، از واقعیت مجازی برای کاهش درد بیماران استفاده می‌کند، به‌طوری که بیماران با مشاهده مناظر آرامش‌بخش در VR، تجربه درد کمتری دارند.

 

درمان اختلالات روانی

یکی از کاربردهای موفقیت‌آمیز واقعیت مجازی، درمان اختلالات روانی مانند اضطراب، فوبیا و استرس پس از سانحه (PTSD) است. برای مثال، بیمارستان “Mayo Clinic” از VR برای درمان بیماران مبتلا به اختلال اضطراب عمومی (GAD) استفاده می‌کند. بیماران در محیط‌های آرامش‌بخش و طبیعی مجازی مانند ساحل یا جنگل قرار می‌گیرند که به کاهش اضطراب و استرس آن‌ها کمک می‌کند.

یکی دیگر از نمونه‌ها، پروژه “Fearless” در انگلستان است که از واقعیت مجازی برای درمان فوبیای پرواز استفاده می‌کند. بیماران در یک شبیه‌ساز پرواز قرار می‌گیرند و با کمک مشاوران در طول مراحل مختلف پرواز مانند تیک‌آف و توربولانس، به‌تدریج ترس خود را کاهش می‌دهند.

همچنین “Oxford VR” یک پروژه موفق در زمینه درمان افسردگی با استفاده از واقعیت مجازی است که بیماران را در موقعیت‌های اجتماعی مجازی قرار می‌دهد تا مهارت‌های مقابله با افکار منفی و بهبود تعاملات اجتماعی را یاد بگیرند. این تکنیک به‌ویژه برای کسانی که از افسردگی و انزوای اجتماعی رنج می‌برند، نتایج مثبتی داشته است.برای کسب اطلاعت بیشتر در این باره مقاله واقعیت مجازی در درمان اختلالات روانی مطالعه نمایید.

آموزش پزشکی

واقعیت مجازی به دانشجویان پزشکی و پزشکان امکان می‌دهد تا جراحی‌ها و تکنیک‌های پزشکی پیچیده را در محیطی ایمن و بدون خطر برای بیماران تمرین کنند. شرکت “Osso VR” یکی از شرکت‌های پیشرو در این زمینه است که از VR برای آموزش جراحی به دانشجویان پزشکی استفاده می‌کند. این فناوری به جراحان امکان می‌دهد تا مهارت‌های خود را در شرایط مختلف و با تکرار فراوان تمرین کنند، بدون آنکه نیازی به حضور بیمار واقعی باشد.

 

مراقبت‌های از راه دور (Telemedicine)

واقعیت مجازی می‌تواند به مراقبت از راه دور کمک کند. برای مثال، در دوران پاندمی کووید-۱۹، برخی پزشکان از واقعیت مجازی برای ملاقات با بیماران و ارزیابی وضعیت آن‌ها استفاده کردند. این نوع از مراقبت‌های دیجیتال به بیماران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به حضور فیزیکی، از خدمات پزشکی بهره‌مند شوند و پزشکان نیز از راه دور اطلاعات دقیقی از وضعیت بیمار دریافت کنند.

مزایای واقعیت مجازی در سلامت دیجیتال

کاهش هزینه‌های درمان

واقعیت مجازی می‌تواند هزینه‌های مربوط به درمان‌های فیزیکی و آموزش‌های پزشکی را کاهش دهد. به عنوان مثال، استفاده از شبیه‌سازهای VR برای آموزش جراحی، نیاز به تجهیزات گران‌قیمت و استفاده از مواد مصرفی را از بین می‌برد.

بهبود تجربه بیمار

بیماران اغلب در محیط‌های درمانی استرس دارند. واقعیت مجازی با ایجاد محیط‌های تعاملی و آرامش‌بخش، می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب بیماران کمک کند. برای مثال، برنامه‌های VR مخصوص کودکان بیمار در بیمارستان‌ها طراحی شده که به آن‌ها کمک می‌کند تا در طول درمان از بازی‌ها و تجربیات جذاب استفاده کنند و درد و ترس را کاهش دهند.

دسترسی به درمان‌های جدید

واقعیت مجازی امکان ارائه‌ی درمان‌های نوآورانه‌ای را فراهم می‌کند که در دنیای واقعی ممکن نیست. برای مثال، بیماران با فوبیاهای خاص مانند ترس از ارتفاع، می‌توانند با استفاده از VR در محیط‌های امن با این ترس‌ها مواجه شوند و به تدریج بر آن‌ها غلبه کنند.

چالش‌ها و محدودیت‌ها استفاده از واقعیت مجازی در سلامت دیجیتال

با وجود مزایای متعدد، استفاده از واقعیت مجازی در سلامت دیجیتال با چالش‌هایی همراه است. هزینه بالای تجهیزات و نرم‌افزارهای VR، به‌ویژه برای مراکز درمانی کوچک یا کشورهای در حال توسعه، یکی از موانع اصلی است. همچنین، پزشکان و پرسنل درمانی نیاز به آموزش‌های تخصصی برای استفاده مؤثر از این فناوری دارند. علاوه بر این، در حوزه درمان‌های روانی، نگرانی‌هایی در مورد اثرات روانشناختی طولانی‌مدت و رعایت اصول اخلاقی وجود دارد. شبیه‌سازی‌های نادرست یا مواجهه بیش از حد با شرایط استرس‌زا ممکن است به مشکلات روانی جدیدی منجر شود.

در نهایت می توان گفت واقعیت مجازی با امکانات گسترده خود، آینده‌ی روشنی در حوزه سلامت دیجیتال دارد. این فناوری نه‌تنها به بهبود روش‌های درمانی و آموزش پزشکی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را تسهیل کند و تجربه‌های نوآورانه‌ای را برای بیماران به ارمغان آورد. با توجه به مثال‌های ذکر شده از استفاده موفقیت‌آمیز این فناوری در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ی نزدیک، واقعیت مجازی نقش کلیدی در تحول نظام‌های بهداشتی ایفا کند.برای مطالعه بیشتر درباره پیشرفت های اخیر واقعیت مجازی و  آینده پیش روی آن  اینجا کلیک بفرمایید