واقعیت ترکیبی: مفاهیم، کاربردها و تفاوت با واقعیت مجازی و افزوده
در سال‌های اخیر، فناوری‌های مرتبط با دنیای مجازی و دیجیتال پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. از جمله این فناوری‌ها می‌توان به واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت ترکیبی (MR) اشاره کرد. هر یک از این فناوری‌ها سطح متفاوتی از تعامل بین دنیای دیجیتال و دنیای واقعی را ارائه می‌دهند. در این مقاله، مفهوم واقعیت ترکیبی بررسی شده و تفاوت آن با واقعیت مجازی و افزوده بیان می‌شود. همچنین کاربردهای آن در حوزه‌های مختلف معرفی خواهد شد.
واقعیت ترکیبی (Mixed Reality – MR) چیست؟
واقعیت ترکیبی نوعی فناوری است که عناصر مجازی را به‌گونه‌ای در دنیای واقعی ترکیب می‌کند که کاربران بتوانند با آن‌ها تعامل داشته باشند. در MR، برخلاف واقعیت افزوده که تنها لایه‌هایی از اطلاعات دیجیتال را روی دنیای واقعی نمایش می‌دهد، عناصر مجازی نه‌تنها قابل مشاهده، بلکه قابل لمس و کنترل نیز هستند. این تعامل از طریق سنسورها، دوربین‌ها و دستگاه‌های ورودی خاص (مانند هدست‌های MR) ممکن می‌شود.
تفاوت واقعیت ترکیبی با واقعیت مجازی و افزوده
واقعیت افزوده (AR) اطلاعات دیجیتالی را روی دنیای واقعی نمایش می‌دهد، اما این اطلاعات صرفاً یک لایه‌ی بصری هستند و تعامل محدودی با آن‌ها وجود دارد. برای مثال، وقتی از یک اپلیکیشن موبایل برای مشاهده یک شیء سه‌بعدی روی میز استفاده می‌کنید، آن شیء صرفاً نمایش داده می‌شود و نمی‌توانید به‌طور واقعی با آن تعامل داشته باشید.
واقعیت مجازی (VR) تجربه‌ای کاملاً دیجیتالی است که کاربر را از دنیای واقعی جدا کرده و او را در یک محیط کاملاً شبیه‌سازی‌شده قرار می‌دهد. برای مثال، در بازی‌های واقعیت مجازی، کاربر با استفاده از هدست VR وارد دنیایی مجازی می‌شود که می‌تواند در آن حرکت کند، اشیا را لمس کند و تعامل کامل داشته باشد، اما هیچ عنصری از دنیای واقعی در آن وجود ندارد.
واقعیت ترکیبی (MR) ترکیبی از دو فناوری قبلی است. در MR، عناصر مجازی نه‌تنها در محیط واقعی نمایش داده می‌شوند، بلکه می‌توان با آن‌ها تعامل داشت. برای مثال، در یک سیستم آموزشی پزشکی مبتنی بر MR، یک دانشجو می‌تواند مدل سه‌بعدی قلب را در فضای اتاق خود ببیند، آن را از زوایای مختلف بررسی کند، لایه‌های آن را کنار بزند و حتی عملکرد آن را شبیه‌سازی کند. برخلاف AR که تنها یک نمایش ساده ارائه می‌دهد، در MR این اشیا بخشی واقعی از محیط می‌شوند و کاربر می‌تواند آن‌ها را دستکاری کند.
از نظر تجهیزات، AR معمولاً از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها استفاده می‌کند، VR به هدست‌هایی مانند Oculus Quest نیاز دارد، در حالی که MR اغلب با هدست‌های پیشرفته‌ای مانند HoloLens یا Magic Leap اجرا می‌شود که قابلیت درک عمق و تعامل فیزیکی با اشیا را دارند.در نتیجه، واقعیت ترکیبی دنیای واقعی و مجازی را به‌گونه‌ای ادغام می‌کند که عناصر دیجیتالی با دنیای واقعی سازگار شوند و کاربر بتواند به‌صورت فیزیکی با آن‌ها تعامل کند، برخلاف AR که فقط نمایشگر اطلاعات است و VR که کاربر را کاملاً از دنیای واقعی جدا می‌کند.
کاربردهای واقعیت ترکیبی
آموزش و شبیه‌سازی
واقعیت ترکیبی به کاربران اجازه می‌دهد تا در یک محیط شبیه‌سازی‌شده تمرین کنند، بدون اینکه نیاز به تجهیزات فیزیکی داشته باشند. این فناوری در آموزش‌های پزشکی، نظامی، مهندسی و … کاربرد فراوانی دارد. برای مثال، جراحان می‌توانند قبل از انجام عمل جراحی پیچیده، با استفاده از MR مدل‌های سه‌بعدی از بدن بیمار را بررسی کنند. برای مزالعه بیشتر درباره شبیه ساز های آموزشی به این مقاله مراجعه نمایید.
صنعت و مهندسی
در صنایع تولیدی و مهندسی، MR به متخصصان کمک می‌کند تا مدل‌های سه‌بعدی محصولات را در محیط واقعی ببینند، تست کنند و تغییرات لازم را قبل از تولید اعمال کنند. همچنین در نگهداری و تعمیرات صنعتی، تکنسین‌ها می‌توانند از راهنماهای دیجیتالی برای انجام بهتر وظایف خود استفاده کنند.
بازی و سرگرمی
در صنعت بازی‌های ویدئویی، MR تجربه‌ای جدید ارائه می‌دهد که بازیکنان می‌توانند در دنیای واقعی با عناصر مجازی تعامل داشته باشند. این فناوری در توسعه بازی‌های تعاملی و ترکیب دنیای دیجیتال با محیط فیزیکی بسیار مؤثر است.
پزشکی و سلامت
واقعیت ترکیبی در حوزه پزشکی برای شبیه‌سازی آناتومی بدن، آموزش جراحی و حتی توان‌بخشی بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، بیماران مبتلا به سکته مغزی می‌توانند با استفاده از MR تمرینات فیزیوتراپی را در محیطی تعاملی انجام دهند.
تجارت و خرید آنلاین
فروشگاه‌های آنلاین می‌توانند از MR برای نمایش محصولات در محیط واقعی مشتریان استفاده کنند. کاربران می‌توانند قبل از خرید، محصول را در فضای خانه یا محل کار خود مشاهده و بررسی کنند.
معماری و طراحی داخلی
مهندسان معمار و طراحان داخلی می‌توانند قبل از اجرای پروژه، مدل‌های سه‌بعدی ساختمان و دکوراسیون داخلی را در محیط واقعی مشاهده کرده و تغییرات لازم را اعمال کنند.
در ویدوی زیر امیر درجه مدیرعامل شرکت پالاپال پرداز فارس به معرفی واقعیت ترکیبی و تفاوت آن با واقعیت مجازی و افزوده و همچنین مثال های از کاربردهای آن اشاره نموده است.
نتیجه‌گیری
واقعیت ترکیبی یک گام فراتر از واقعیت افزوده و مجازی است که امکان تعامل پیشرفته با عناصر دیجیتال را فراهم می‌کند. این فناوری در بسیاری از حوزه‌ها از جمله آموزش، صنعت، پزشکی، بازی، تجارت و معماری تحول ایجاد کرده و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نقش بیشتری در زندگی روزمره ایفا کند.
