مقدمه:

برای برون‌سپاری یک پروژه شبیه‌سازی آموزشی مبتنی بر واقعیت مجازی (VR) به‌طور کامل و دقیق، لازم است مراحل نمایش داده شده در تصویر زیر را به ‌صورت جامع و با جزئیاتی که در این مستند آورده شده اند را دنبال کنید تا بتوان انتظار داشت در آینده پروژه های با کیفیت و یکپارچه ای در حوزه واقعیت مجازی در آن سازمان بهره برداری شوند.

۱- تنظیم نیازمندی‌ها

• شناسایی اهداف پروژه

• اهداف کلی: تعیین کنید که این شبیه‌سازی آموزشی قرار است چه اهدافی را برآورده کند (مثلاً آموزش مهارت‌های خاص، شبیه‌سازی سناریوهای آموزشی، و غیره).
• معیارهای موفقیت: تعیین معیارهایی که بر اساس آن‌ها موفقیت پروژه اندازه‌گیری می‌شود (تعداد کاربران، میزان تعامل، سطح یادگیری و غیره).

• شناسایی مخاطبان هدف

• گروه‌های مخاطب: تعیین گروه‌های مخاطب و نیازهای آموزشی آن‌ها.
• نیازهای آموزشی: شناسایی و مستندسازی نیازهای آموزشی مخاطبان هدف.

• مشخص کردن محدوده پروژه

• ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: تعیین دقیق ویژگی‌ها و قابلیت‌های مورد نیاز در شبیه‌سازی.
• محدودیت‌ها: شناسایی محدودیت‌های فنی، مالی و زمانی پروژه.

۲-  جستجوی تأمین‌کنندگان

۲-۱- تحقیق و جستجو

• سابقه فعالیت (مرتبط و غیر مرتبط): طبیعتاً شرکتی که ۱۰ سال هست فعالیت می کند با شرکتی که به تازگی ثبت شده است، متفاوت هستند و انتخاب شرکتی با قدمت بیشتر احتمال بروز ریسک های بعدی پروژه در مباحث مربوط به بروزرسانی و پشتیبانی را کاهش می دهد.
• مجوزهای شرکت: بهتر است شرکت مجوزهای مربوط به شرکت های حوزه تخصصی نرم افزار را داشته باشد، اصلی ترین این مجوزها عبارتند از:
  • مجوز سازمان نظام صنفی رایانه کشور
  • گواهی نامه رتبه بندی شرکت های انفورماتیکی
  • دانش بنیانی(اگر چه این مورد عمومیت دارد، اما نشانگر این است که شرکت از ظرفیت های فنی بالایی برخوردار می باشد.)
• نمونه کارهای مرتبط: اینکه شرکت نمونه کارهایی در حوزه واقعیت مجازی داشته باشد بسیار حائز اهمیت است.
• مشتریان سازمانی به همراه گواهی حسن انجام تعهدات: تعامل با مشتریان سازمانی و بویژه بخش دولتی، نیازمند روش ها و اصول خود می باشد، که شرکت هایی که این تجربه را داشته اند بهتر می توانند پروژه را به موفقیت نزدیک کنند.
• دسترس پذیری: شرکت پیمانکار در دسترس باشد و بتواند در محیط مجموعه حضور یابد.

۲-۲- درخواست پیشنهاد (RFP)

• تهیه و ارسال RFP: تهیه RFP شامل تمامی جزئیات نیازمندی‌ها و معیارهای ارزیابی و ارسال به تأمین‌کنندگان منتخب.
• ارزیابی پیشنهادها: بررسی و ارزیابی پیشنهادهای دریافتی بر اساس معیارهای تعیین شده (قیمت، کیفیت، زمانبندی، تجربه قبلی و غیره).

۳-  انتخاب تأمین‌کننده

۳-۱-  مصاحبه و ارزیابی

• مصاحبه با تأمین‌کنندگان منتخب: انجام مصاحبه‌های بیشتر برای اطمینان از توانایی آن‌ها در برآورده کردن نیازها.
• بازدید از نمونه کارها: مشاهده نمونه کارهای قبلی و دریافت بازخورد از مشتریان قبلی.

۳-۲- انتخاب تأمین‌کننده

• انتخاب نهایی: بر اساس ارزیابی‌ها و مصاحبه‌ها، بهترین تأمین‌کننده را انتخاب کنید.

۴- عقد قرارداد

۴-۱- تهیه پیش‌نویس قرارداد

• جزئیات قرارداد: قرارداد باید شامل تمامی جزئیات پروژه، زمانبندی، هزینه‌ها، نحوه پرداخت، مالکیت معنوی و شرایط لغو باشد.

۴-۲- بازبینی و امضای قرارداد

• بازبینی توسط تیم حقوقی: بازبینی قرارداد برای اطمینان از جامعیت و صحت آن.
• امضای قرارداد: امضای قرارداد توسط هر دو طرف و شروع رسمی پروژه.

۵- مدیریت پروژه

۵-۱- تعیین مدیر و ناظر پروژه

• مدیر پروژه: تعیین یک مدیر پروژه که مسئولیت نظارت و هماهنگی با تأمین‌کننده را برعهده دارد.
• ناظر پروژه: یک نفر متخصص حوزه که با جزئیات آن سناریو آموزشی آشنایی کامل داشته باشد.

۵-۲- جلسات منظم و پیگیری مستمر

• جلسات منظم: برگزاری جلسات منظم برای بررسی پیشرفت پروژه و حل مشکلات احتمالی.
• پیگیری مستمر: پیگیری و ارزیابی کارهای انجام شده بر اساس برنامه زمانبندی و معیارهای موفقیت تعیین شده.

۶- نیازمندی‌های خاص پروژه های واقعیت مجازی

۶-۱- طراحی گرافیکی و بصری

• کیفیت گرافیک: تعیین سطح جزئیات گرافیکی و کیفیت بافت‌ها و مدل‌ها.
• طراحی سه‌بعدی: مدل‌سازی سه‌بعدی دقیق و طبیعی برای ایجاد محیط‌های واقع‌گرایانه. با توجه به اینکه هدف از آموزش با استفاده از واقعیت مجازی، شبیه سازی فعالیت های دنیای واقعی می باشد و کاربران می بایست نزدیکترین تجربه به دنیای واقعی را داشته باشند، لذا انجام مدل سازی های واقع گرایانه و با جزئیات بالا بسیار مهم می باشند.

• نحوه حرکت در محیط: یکی از نقاط ضعف فناوری واقعیت مجازی بحث سرگیجه کاربران تازه کار می باشد. با توجه به اینکه اگر کاربری تجربه قبلی کار با محیط های واقعیت مجازی را نداشته باشد و قرار باشد در محیط واقعیت مجازی راه برود، بهتر است که حتماً گزینه تله پورت نیز در اختیار کاربر گذاشته شود، تا وی بتوان به سادگی در محیط حرکت کند.
• تعامل مستقیم با کاربر نهایی: بهتر است که پیمانکار به صورت مستمر با کاربران نهایی در ارتباط باشد تا بتواند محیط را منطبق بر نیازهای آنها ایجاد کند. در این موضوع حضور پیمانکار در محل و برگزاری جلسات حضوری، بسیار حائز اهمیت می باشد.

۶-۲- طراحی صدا

• افکت‌های صوتی: استفاده از افکت‌های صوتی واقعی و با کیفیت برای افزایش حس حضور.
• موسیقی پس‌زمینه: انتخاب و ادغام موسیقی مناسب برای افزایش جذابیت و تاثیرگذاری.

۶-۳- سناریوهای آموزشی

• سناریوها و مراحل آموزشی: طراحی دقیق سناریوهای آموزشی بر اساس نیازهای آموزشی مشخص.
• تعاملات آموزشی: تعریف تعاملات کاربر با محتوا برای افزایش مشارکت و یادگیری موثر.

۶-۴- امکان کار به صورت آنلاین و آفلاین: در شرایطی که امکان دسترسی به اینترنت وجود ندارد، می بایست امکان کار به صورت آفلاین نیز وجود داشته باشد.

۶-۵- دارا بودن بخش آن بردینگ(On-Boarding): پیش از اینکه کاربر وارد محیط آموزشی واقعیت مجازی شود، می بایست با کنترلر و سایر جزئیات یک محیط آموزشی مبتنی بر واقعیت مجازی آشنا شود. لذا ضرورت وجود بخشی در کنار محتواهای آموزشی، ضروری می باشد.

۶-۶- دارا بودن کنترل پنل مدیریتی تحت وب: جهت جمع آوری داده های مربوط به کاربران و گزارش گیری از فعالیت ها و رفتارهای آنها

۶-۷- داشتن سه بخش آموزش، تمرین و آزمون: هر محیط شبیه سازی واقعیت مجازی بهتر است دارای سه بخش زیر باشد:

1. آموزش: در این بخش کاربران به صورت گام به گام تمامی آموزش هایی لازم را جهت انجام آن موضوع آموزشی فرا می گیرند.
2. تمرین: پس از آموزش، کاربران می توانند وارد محیط تمرین شوند و فعالیت ها را انجام دهند، در این حالت در صورتی که کاربر مرتکب اشتباهی شود، سیستم به او هشدار می دهد و نکته آموزشی را به وی می گوید. در این حالت کاربر می تواند از نکات راهنما نیز استفاده کند.
3. آزمون: در این حالت کاربر وارد محیط می شود و می بایست در مدت زمان مشخص، فرایند مربوطه را به اتمام برساند، در این حالت خطاهای کاربر ثبت می شود و حتی در صورت انجام فعالیتی اشتباه، کاربر ممکن به کلاً در آزمون شکست بخورد. در نهایت نیز در انتهای آزمون خطاهای کاربر به وی ارائه می شوند و با توجه به آنها امتیازی برای وی ثبت می گردد. امتیازات و سوابق فعالیت های کاربر همگی در بخش سمت سرور سیستم می بایست ذخیره شوند.

۷- نیازمندی‌های کاربرپذیری و تجربه کاربری

۷-۱- طراحی رابط کاربری

• رابط کاربری، کاربر پسند: طراحی رابط کاربری ساده و کاربرپسند برای تسهیل استفاده از شبیه‌سازی.
• دسترسی‌پذیری: رعایت اصول دسترسی‌پذیری برای کاربران با نیازهای خاص.

• فریم ریت(Frame Rate) استاندارد: جهت داشتن تجربه ای خوشایند در محیط واقعیت مجازی می بایست محیط با فریم استاندارد ساخته شود که حرکت ها واقع گرایانه باشند.

• کنترلرهای VR: تعیین نوع کنترلرها و نحوه تعامل کاربران با محیط مجازی.
• واکنش‌ها و فیدبک‌ها: تعریف واکنش‌های هپتیکی (Haptic Feedback) و فیدبک‌های دیگر برای بهبود تجربه کاربری.

• استفاده از سخت افزارهای جانبی: با توجه به اینکه در بسیاری از آموزش ها، لمس کردن قطعه یا دستگاهی خاص و استفاده از عملکردهای آن تجهیز، بخش مهمی از آموزش به شمار می آید، لذا شرکت مجری باید توانمندی ساخت تجهیزات مورد نیاز و همگن سازی آنها با تجهیزات واقعیت مجازی را داشته باشد.

۷-۲- تست و بازخورد کاربر

• تست کاربر: انجام تست‌های کاربری متعدد با گروه‌های هدف برای اطمینان از تجربه کاربری مناسب.
• جمع‌آوری بازخورد: جمع‌آوری بازخورد کاربران مخصوصاً مصرف کنندگان نهایی و اعمال تغییرات لازم بر اساس این بازخوردها.

۸- تحویل پروژه

۸-۱- بازبینی نهایی

• بازبینی توسط تیم داخلی: بررسی نهایی پروژه برای اطمینان از برآورده شدن تمامی نیازها و مشخصات فنی.

۸-۳- آزمون و تست

• تست‌های لازم: انجام تست‌های لازم برای اطمینان از عملکرد صحیح و بدون مشکل شبیه‌سازی. بهتر است که این تست ها توسط کاربران نهایی سیستم نیز انجام شوند.

۸-۴- آموزش و مستندسازی

• مستندات فنی و کاربری: تهیه مستندات جامع فنی و راهنمای کاربری برای کاربران و تیم فنی.
• آموزش کاربران: برگزاری جلسات آموزشی و تهیه ویدئوهای آموزشی برای کاربران نهایی.

۸-۵- تحویل نهایی

• تحویل پروژه: تحویل نهایی پروژه به همراه تمامی مستندات و منابع مورد نیاز.

۹- پشتیبانی پس از تحویل

۹-۱- پشتیبانی فنی

• رفع مشکلات: ارائه پشتیبانی فنی برای رفع مشکلات و ایرادات احتمالی پس از تحویل. بهتر است که قراردادهای از این دست شامل یک سال گارانتی و تضمین ۵ سال خدمات پس از فروش داشته باشند.

۹-۲- به‌روزرسانی و بهبود

• به‌روزرسانی‌ها: برنامه‌ریزی برای به‌روزرسانی‌ها و بهبودهای آتی بر اساس بازخورد کاربران و نیازهای جدید.

۱۰- ملاحظات قانونی و امنیتی

۱۰-۱- حفظ حریم خصوصی

• اطلاعات کاربران: رعایت قوانین و مقررات مربوط به حفظ حریم خصوصی و اطلاعات کاربران.
• امنیت داده‌ها: اطمینان از امنیت داده‌های کاربران و جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز. اخذ مجوز افتا برای آن دسته از نرم افزارهایی که قرار است برروی سرور نیز نصب گردند.

۱۰-۲- مالکیت معنوی

• حقوق مالکیت: تعیین دقیق مالکیت معنوی محتواها و فناوری‌های استفاده شده در پروژه.
• مجوزها و حق امتیاز: دریافت مجوزهای لازم و رعایت حقوق مالکیت معنوی.

توجه دقیق به این مراحل و جزئیات، به شما کمک می‌کند تا پروژه شبیه‌سازی آموزشی مبتنی بر واقعیت مجازی را به صورت حرفه‌ای و با کیفیت بالا برون‌سپاری کرده و از موفقیت آن اطمینان حاصل کنید.

ملاحظات مهم:

• با توجه به اینکه برخی از صنایع و سازمان ها در آغاز تولید محیط های شبیه سازی مبتنی بر واقعیت مجازی می باشند، لذا توجه به این نکته که از جزیره ای شدن این محیط ها(نرم افزارها) جلوگیری کند، امری بسیار مهم می باشد که عدم توجه به آن باعث می شود که در طی سال های آینده عملاً کاربران با انبوهی از محیط های شبیه سازی غیر یکپارچه مواجه شوند و به مرور نگهداری و استفاده از آنها دچار مشکل خواهد شد. لذا پیشنهاد می گردد حتماً ساز و کاری مشخص جهت یکپارچه سازی محیط های سفارشی سازی شده لحاظ گردد. شرکت پالاپال پرداز فارس، در این بخش می تواند به عنوان مشاور و مجری ایفای نقش نماید.
• پیشنهاد می گردد جهت فرهنگ سازی بهتر تا جای ممکن سناریوهای عمومی در اولویت قرار بگیرند تا بتوان قشر گسترده تری از کارکنان را درگیر کرد.
• حتماً از پیمانکاران خواسته شود که محیط های شبیه سازی خود را برای سه حالت آموزش، تمرین و آزمون طراحی کنند تا بتوان از خروجی نهایی بهره وری مناسبی را انتظار داشت.
• حتماً داده های مربوط به کارکنان می بایست با سازوکاری مشخص ذخیره گردند تا بتوان برای اثربخشی آموزش ها و بهبود فرایندها از آنها بهره گرفت.